SGI Freeware 1999 August

home *** CD-ROM | disk | FTP | other *** search

/ SGI Freeware 1999 August / SGI Freeware 1999 August.iso / dist / fw_xemacs.idb / usr / freeware / lib / xemacs-20.4 / etc / TUTORIAL.pl.z / TUTORIAL.pl

Wrap

Text File | 1998-05-21 | 48.8 KB | 1,171 lines

Copyright (c) 1985, 1994 Free Software Foundation, Inc. Szczeg≤│y na ko±cu pliku. Czytasz w│a╢nie kr≤tki podrΩcznik Emacsa. Polecenia Emacsa og≤lnie wymagaj▒ wci╢niΩcia klawisza CONTROL (czasami oznaczanego CTRL lub CTL) lub klawisza META. Na niekt≤rych klawiaturach klawisz META jest oznaczany ALT lub EDIT, albo jeszcze inaczej (na przyk│ad na klawiaturach firmy SUN klawisz ze znakiem karo na lewo od klawisza odstΩpu to jest w│a╢nie META). Je╢li nie masz klawisza META, mo┐esz w jego zastΩpstwie u┐ywaµ ESC. Zamiast pisaµ META czy CONTROL za ka┐dym razem, gdy masz przycisn▒µ ten klawisz, u┐ywaµ bΩdziemy nastΩpuj▒cych skr≤t≤w: C-<znak> oznacza trzymanie klawisza CONTROL podczas wciskania klawisza <znak>. Na przyk│ad C-f bΩdzie odpowiada│o naci╢niΩciu f, podczas gdy klawisz CONTROL by│ wci╢niΩty. M-<znak> oznacza trzymanie klawisza META wci╢niΩtego podczas wciskania klawisza <znak>. Je╢li nie masz klawisza META, naci╢nij i pu╢µ klawisz ESC, a potem naci╢nij klawisz <znak>. Uwaga: by zako±czyµ sesje Emacsa naci╢nij C-x C-c (dwa znaki). Znaki ">>" na lewym marginesie w dalszej czΩ╢ci tego podrΩcznika oznaczaj▒ µwiczenia dla Ciebie. Na przyk│ad: <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>> >> Teraz naci╢nij C-v (nastΩpny ekran), by przej╢µ na nastΩpny ekran podrΩcznika (zr≤b to naciskaj▒c jednocze╢nie klawisz CONTROL i v). Od tego momentu powiniene╢ robiµ to zawsze, gdy dojdziesz do ko±ca ekranu. Zwr≤µ uwagΩ na to, ze kilka linii powtarza siΩ, gdy przechodzisz z ekranu na ekran; zachowanie to ma zapewniµ pewna ci▒g│o╢µ podczas przesuwania siΩ w obrΩbie pliku. Pierwsza umiejΩtno╢ci▒, kt≤ra powiniene╢ opanowaµ, jest spos≤b przesuwania siΩ z miejsca na miejsce. Ju┐ wiesz, jak przesuwaµ siΩ o jeden ekran do przodu. By przesun▒µ siΩ o jeden ekran do tylu, wci╢nij M-v (wci╢nij META i naci╢nij v, lub naci╢nij <ESC>v je╢li nie masz klawisza META lub EDIT). >> Spr≤buj nacisn▒µ M-v, a potem C-v by przesun▒µ siΩ w prz≤d i w ty│ kilka razy. PODSUMOWANIE ------------ NastΩpuj▒ce polecenia s▒ u┐yteczne do przegl▒dania po jednym ekranie: C-v Przesu± siΩ o jeden ekran do przodu M-v Przesu± siΩ o jeden ekran do tylu C-l Wyczy╢µ ekran i wy╢wietl go na nowo, umieszczaj▒c tekst z okolic kursora w ╢rodku ekranu. (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.) >> Znajd╝ kursor i zapamiΩtaj, jaki tekst jest w jego okolicy. Naci╢nij nastΩpnie C-l. Znajd╝ kursor jeszcze raz i zwr≤µ uwagΩ, ┐e znajduje siΩ on w okolicy tego samego tekstu. PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM ---------------------------- Przesuwanie siΩ z ekranu na ekran jest u┐yteczne, ale jak przej╢µ do okre╢lonego miejsca w obrΩbie jednego ekranu? Mo┐na to zrobiµ na kilka sposob≤w. Najprostszym jest u┐ycie polece± C-p, C-b, C-f oraz C-n. Ka┐de z tych polece± przesuwa kursor o jeden wiersz lub kolumnΩ w okre╢lonym kierunku. Oto schemat, kt≤ry to obrazuje: Poprzednia linia, C-p (ang. previous line) : : Wstecz, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f (ang. back) : (ang. forward) : : NastΩpna linia, C-n (ang. next line) >> Przesu± kursor na ╢rodek schematu za pomoc▒ C-n lub C-p. Naci╢nij potem C-l, by zobaczyµ ca│y diagram na ╢rodku ekranu. To s▒ podstawowe polecenia kieruj▒ce po│o┐eniem kursora, kt≤rych bΩdziesz u┐ywaµ nieustannnie, warto wiΩc je zapamiΩtaµ. >> Naci╢nij kilka razy C-n, by przesun▒µ kursor do tej linii. >> Przesu± siΩ w g│▒b linii za pomoc▒ C-f, a potem do g≤ry za pomoc▒ C-p. Zwr≤µ uwagΩ na zachowanie siΩ C-p, gdy kursor jest w ╢rodku linii. Ka┐da linia tekstu ko±czy siΩ znakiem nowej linii, kt≤ry oddziela ja od nastΩpnej. Ka┐dy Tw≤j plik powinien ko±czyµ siΩ znakiem nowej linii (ale Emacs nie zmusza CiΩ do tego). >> Spr≤buj nacisn▒µ C-b na pocz▒tku linii. Powinno to CiΩ przenie╢µ na koniec poprzedniej linii. Dzieje siΩ tak dlatego, ┐e kursor przechodzi nad znakiem nowej linii. C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b. >> Naci╢nij kilka razy C-b, by╢ dostrzeg│, gdzie jest kursor. Naci╢nij potem C-f, by wr≤ciµ na koniec linii. W ko±cu naci╢nij jeszcze raz C-f, by przej╢µ do nastΩpnej linii. Gdy przesuwasz kursor poza dolna krawΩd╝ ekranu, tekst za krawΩdzi▒ przesuwa siΩ na ekran (ang. scrolling). DziΩki temu Emacs mo┐e przesun▒µ kursor do okre╢lonego miejsca bez umieszczania go poza ekranem. >> Spr≤buj przesun▒µ kursor poza dolna granice ekranu za pomoc▒ C-n i zobacz co siΩ stanie. Je╢li przesuwanie siΩ o jeden znak na raz jest dla Ciebie za wolne, spr≤buj przesuwaµ siΩ o s│owa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor do przodu o s│owo, a M-b przesuwa go do tylu o jedno s│owo. >> Spr≤buj nacisn▒µ kilka M-f i M-b. Gdy jeste╢ w ╢rodku s│owa, M-f przesuwa kursor na koniec s│owa. Je╢li natomiast jeste╢ w przerwie miedzy s│owami, M-f przesuwa kursor na koniec nastΩpnego s│owa. M-b zachowuje siΩ podobnie, jak chodzi o ruch do ty│u. >> Naci╢nij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b tak, by╢ m≤g│ zauwa┐yµ dzia│anie M-f i M-b naci╢nietych w r≤┐nych miejscach wewn▒trz i pomiΩdzy s│owami. Zauwa┐ podobie±stwo pomiΩdzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo czΩsto kombinacje zawieraj▒ce Meta opisuj▒ operacje zwi▒zane z jednostkami jΩzykowymi (s│owa, zdania, akapity), podczas gdy kombinacje oparte o Control dzia│aj▒ na podstawowych jednostkach niezale┐nych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.). Ta zale┐no╢µ stosuje siΩ do linii i zda±: C-a i C-e przesuwaj▒ kursor na pocz▒tek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwaj▒ go na pocz▒tek i koniec zdania. >> Naci╢nij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e. Powt≤rz to z M-a, a potem z M-e. Czy zauwa┐y│e╢, ze powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powt≤rne M-a przesuwa CiΩ o jedno zdanie? Chocia┐ nie jest to do ko±ca analogiczne, wydaje siΩ jednak naturalne. Po│o┐enie kursora w tek╢cie okre╢lane jest mianem "punktu". Oto podsumowanie prostych polece± s│u┐▒cych do przesuwania kursora, w│▒cznie z operacjami dotycz▒cymi s│≤w i zda±: C-f Do przodu o jeden znak C-b W ty│ o jeden znak M-f Do przodu o s│owo M-b W ty│ o s│owo C-n NastΩpna linia C-p Poprzednia linia C-a Pocz▒tek linii C-e Koniec linii M-a W ty│ na pocz▒tek zdania M-e Do przodu na koniec zdania >> Przeµwicz kilka razy wszystkie powy┐sze polecenia dla wprawy. S▒ one najczΩ╢ciej u┐ywanymi poleceniami. Dwa inne wa┐ne polecenia przesuwaj▒ce kursor to M-< (Meta i znak mniejszo╢ci), kt≤re przesuwa kursor na pocz▒tek ca│ego tekstu i M-> (Meta i znak wiΩkszo╢ci), kt≤re przesuwa kursor na koniec ca│ego tekstu. Na wiΩkszo╢ci terminali "<" jest nad przecinkiem, tak wiec musisz u┐yµ klawisza Shift by nacisn▒µ "<". Musisz wiec tak┐e u┐yµ Shift by nacisn▒µ M-<. Bez Shift by│oby to M-przecinek. >> Naci╢nij M-< by przej╢µ na pocz▒tek podrΩcznika. U┐yj potem C-v kilkukrotnie, by wr≤ciµ tutaj. >> Teraz naci╢nij M->, by przej╢µ na koniec podrΩcznika. Wr≤µ do tego miejsca za pomoc▒ kilkukrotnego M-v. Je╢li Tw≤j terminal ma klawisze strza│ek, to mo┐esz ich u┐yµ do przesuwania kursora. Zalecamy Ci nauczenie siΩ kombinacji C-b, C-f, C-n i C-p z trzech powod≤w. Po pierwsze, dzia│aj▒ one na wszystkich typach terminali. Po drugie, gdy ju┐ zdobΩdziesz pewna praktykΩ w pos│ugiwaniu siΩ Emacsem, bΩdzie Ci szybciej nacisn▒µ te kombinacje ni┐ klawisze strza│ek (poniewa┐ nie wymaga to przenoszenia d│oni z miejsca, kt≤re zajmuj▒ podczas szybkiego pisania za pomoc▒ 10 palc≤w). Po trzecie wreszcie, gdy ju┐ wyrobisz sobie zwyczaj pos│ugiwania siΩ tymi poleceniami z klawiszem Control, bΩdziesz m≤g│ │atwo nauczyµ siΩ innych zaawansowanych polece± przesuwaj▒cych kursor. WiΩkszo╢µ polece± Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla wiΩkszo╢ci polece± s│u┐y on jako liczba powt≤rze±. Spos≤b, w jaki okre╢lasz liczbΩ powt≤rze± polecenia, to naci╢niecie C-u a potem cyfr, zanim naci╢niesz polecenie. Je╢li masz klawisz META (lub EDIT lub ALT), alternatywnym sposobem jest wciskanie klawiszy cyfr podczas wprowadzania argumentu liczbowego. Zalecamy nauczenie siΩ metody klawisza C-u, poniewa┐ dzia│a ona na wszystkich terminalach. Na przyk│ad C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znak≤w. >> Spr≤buj u┐yµ C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesun▒µ kursor do jednej z linii w pobli┐u tego zdania za pomoc▒ tylko jednego polecenia. WiΩkszo╢µ polece± u┐ywa argumentu liczbowego jako liczba powt≤rze±. Jest kilka polece±, kt≤re u┐ywaj▒ go w inny spos≤b. C-v i M-v s▒ w╢r≤d tych wyj▒tk≤w. Je╢li poda siΩ im argument, przesuwaj▒ zawarto╢µ ekranu w gore lub w d≤│ o podana liczbΩ linii zamiast o tyle┐ ekran≤w. Na przyk│ad C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie. >> Spr≤buj nacisn▒µ C-u 8 C-v. To powinno by│o przewin▒µ ekran do g≤ry o 8 linii. Je╢li chcia│by╢ przewin▒µ go w d≤│, mo┐esz podaµ argument przed poleceniem M-v. Je╢li u┐ywasz systemu X-Windows, prawdopodobnie po prawej stronie okna Emacsa znajduje siΩ prostok▒tny obszar, nazywany po angielsku "scrollbar". Za jego pomoc▒ mo┐esz przewijaµ tekst, u┐ywaj▒c do tego celu myszy. >> Spr≤buj nacisn▒µ ╢rodkowy klawisz myszy u g≤ry pod╢wietlonego obszaru na scrollbarze. To powinno przewin▒µ tekst do miejsca okre╢lonego wysoko╢ci▒, na kt≤rej nacisn▒│e╢ klawisz myszy. >> Przesu± mysz do miejsca oddalonego od g≤rnego ko±ca scrollbaru mniej wiΩcej o trzy linie i naci╢nij lewy klawisz myszy kilka razy. * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA ----------------------------------- Je╢li masz X terminal, prawdopodobnie │atwiej Ci bΩdzie u┐ywaµ klawiszy strza│ek po prawej stronie klawiatury do kierowania kursorem. Klawisze strza│ek w lewo, w prawo, w g≤rΩ i w d≤│ dzia│aj▒ zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadaj▒ one dok│adnie C-b, C-f, C-p i C-n, ale s▒ │atwiejsze do zapamiΩtania. Mo┐esz tak┐e u┐ywaµ C-lewo i C-prawo by przesuwaµ siΩ o s│owa oraz C-g≤ra i C-d≤│, by przesuwaµ siΩ o bloki (np. akapity, je╢li edytujesz tekst). Je╢li masz klawisze oznaczone HOME (lub BEGIN) oraz END, zanios▒ CiΩ one na pocz▒tek i koniec linii, a C-home i C-end na pocz▒tek i koniec pliku. Je╢li Twoja klawiatura ma klawisze PgUp i PgDn, mo┐esz ich u┐yµ do przesuwania siΩ o jeden ekran za jednym razem, tak jak M-v i C-v. Wszystkie te polecenia akceptuj▒ argument liczbowy, jak to jest opisane powy┐ej. Mo┐esz stosowaµ pewne skr≤ty w celu wpisania tych argument≤w: naci╢nij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbΩ. Na przyk│ad, by przesun▒µ kursor o 12 s│≤w w prawo naci╢nij C-1 C-2 C-prawo. Zwr≤µ uwagΩ, ze jest to │atwe do wpisania, poniewa┐ nie musisz puszczaµ klawisza CONTROL podczas wciskania klawiszy. * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY ---------------------------- Je╢li Emacs przestaje odpowiadaµ na Twoje polecenia, mo┐esz go bezpiecznie zatrzymaµ przyciskaj▒c C-g. Mo┐esz u┐yµ C-g do przerwania polecenia, kt≤re zabiera zbyt wiele czasu. Mo┐esz u┐yµ C-g tak┐e, by anulowaµ argument liczbowy lub pocz▒tek polecenia, kt≤rego nie chcesz doka±czaµ. >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naci╢nij C-g. Teraz naci╢nij C-f. Powinno przesun▒µ to kursor o tylko jeden znak, poniewa┐ anulowa│e╢ argument za pomoc▒ C-g. Je╢li nacisn▒│e╢ <ESC> przez pomy│kΩ, mo┐esz tego siΩ pozbyµ za pomoc▒ C-g. * ZABLOKOWANE POLECENIA ----------------------- Pewne polecenia Emacsa s▒ "zablokowane", tak by pocz▒tkuj▒cy u┐ytkownicy nie mogli ich wywo│aµ przez przypadek. Je╢li wywo│asz jedno z zablokowanych polece±, Emacs wypisze komunikat informuj▒cy o tym, co to za polecenie, i zapyta CiΩ, czy chcesz je wywo│aµ. Je╢li naprawdΩ chcesz wywo│aµ to polecenie, naci╢nij spacje w odpowiedzi na pytanie. Je╢li nie chcesz wywo│aµ zablokowanego polecenia, odpowiedz na pytanie naciskaj▒c "n". >> Napisz `C-x n p' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz "n" na zadane pytanie. * OKNA ------ Emacs mo┐e miΩµ kilka okien, ka┐de wy╢wietlaj▒ce w│asny tekst. Zwr≤µ uwagΩ, ze "okno" je╢li chodzi o Emacsa, nie odnosi siΩ do osobnego okienka systemu okienkowego, ale do pojedynczego panelu wewn▒trz okienka systemu X-Windows. (Emacs mo┐e miΩµ kilka X-okien, lub "ramek" w terminologii Emacsa. Opisane jest to poni┐ej.) Na tym etapie lepiej jest siΩ nie zag│Ωbiaµ w techniki wykorzystuj▒ce kilka okien. Powiniene╢ jedynie wiedzieµ, w jaki spos≤b pozbyµ siΩ nadmiaru okien, kt≤re mog▒ pojawiµ siΩ jako sk│adniki systemu pomocy lub wynik pewnych polece±. Robi siΩ to w prosty spos≤b: C-x 1 Jedno okno (tzn. zabij wszystkie inne okna). Kombinacja ta to Control-x, po kt≤rym wystΩpuje cyfra 1. C-x 1 powiΩksza okno, w kt≤rym jest kursor tak, by zajΩ│o ca│y ekran. Kasuje to wszystkie inne okna Emacsa. >> Przesu± kursor do tej linii i naci╢nij C-u 0 C-l. (C-l, jak pamiΩtasz od╢wie┐a zawarto╢µ ekranu. Je╢li poda siΩ temu poleceniu argument liczbowy, bΩdzie to oznacza│o "od╢wie┐ zawarto╢µ ekranu i umie╢µ bie┐▒ca linie o tyle linii od g≤ry ekranu". Tak wiec C-u 0 C-1 oznacza "od╢wie┐ ekran, umieszczaj▒c bie┐▒ca linie na samej g≤rze".) >> Naci╢nij Control-x 2 Zauwa┐ jak okno siΩ kurczy, podczas gdy nowe okno pojawia siΩ, wy╢wietlaj▒c zawarto╢µ tego bufora. >> Naci╢nij C-x 1 i nowe okno zniknie. * WSTAWIANIE I USUWANIE ----------------------- Je╢li chcesz wstawiaµ tekst, po prostu go napisz. Znaki, kt≤re da siΩ wy╢wietliµ, takie jak A, 7, *, itd, Emacs traktuje jako tekst i wstawia natychmiast do bufora. Naci╢nij <Return> (znak powrotu karetki), by wstawiµ znak nowej linii. Ostatni znak, kt≤ry napisa│e╢ mo┐esz skasowaµ przez naci╢niecie klawisza <Delete>. Klawisz ten mo┐e byµ oznaczony "Del". W pewnych wypadkach klawisz "Backspace" mo┐e s│u┐yµ za <Delete>, ale nie jest to regu│▒! Og≤lniej, <Delete> usuwa znak bezpo╢rednio przed bie┐▒ca pozycj▒ kursora. >> Zr≤b to teraz: wstaw kilka znak≤w, po czym usu± je za pomaca kilkukrotnego naci╢niΩcia <Delete>. Nie przejmuj siΩ tym, ┐e zmieniasz ten plik; nie zmienisz w ten spos≤b g│≤wnego pliku podrΩcznika. To jest Twoja w│asna kopia. Gdy linia tekstu staje siΩ zbyt d│uga, by zmie╢ciµ siΩ w jednym wierszu na ekranie, jest ona "kontynuowana" w nastΩpnym wierszu ekranu. Znak "backslash" (`\') na prawym marginesie pozwala Ci rozpoznaµ takie linie. >> Wpisuj jaki╢ tekst tak d│ugo, a┐ dojdziesz do prawego marginesu, i potem nie przestawaj. Zauwa┐ysz, ze pojawi siΩ linia kontynuacji. >> U┐yj <Delete> by usun▒µ tekst tak, by linia znowu mie╢ci│a siΩ na ekranie. Linia kontynuacji zniknie. Znak nowej linii mo┐e byµ kasowany tak, jak ka┐dy inny znak. Usuniecie znaku nowej linii │▒czy je w jedna. Je╢li powsta│a w wyniku tego linia jest zbyt d│uga, by zmie╢ciµ siΩ na szeroko╢µ ekranu, zostanie ona wy╢wietlona z lini▒ kontynuacji. >> Przesu± kursor na pocz▒tek linii i naci╢nij <Delete>. Bie┐▒ca linia zostanie po│▒czona z poprzednia. >> Naci╢nij <Return>, by z powrotem wstawiµ znak nowej linii, kt≤ry skasowa│e╢. PamiΩtaj, ze wiΩkszo╢µ polece± Emacsa mo┐e zostaµ wywo│anych z parametrem liczby powt≤rze±; dotyczy to tak┐e znak≤w tekstu. Argument liczbowy powoduje wstawienie znaku kilkukrotnie. >> Spr≤buj zrobiµ to teraz -- naci╢nij C-u 8 * by uzyskaµ ********. Nauczy│e╢ siΩ ju┐ wiΩkszej czΩ╢ci podstawowych sposob≤w pisania oraz poprawiania b│Ωd≤w. W Emacsie mo┐esz usuwaµ r≤wnie┐ cale s│owa lub cale linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znak≤w: <Delete> usu± znak bezpo╢rednio przed kursorem C-d usu± znak bezpo╢rednio za kursorem M-<Delete> wytnij s│owo bezpo╢rednio przed kursorem M-d wytnij nastΩpne s│owo bezpo╢rednio za kursorem C-k wytnij zawarto╢µ linii od kursora do jej ko±ca M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do ko±ca zdania Zauwa┐, ze <Delete> i C-d w po│▒czeniu z M-<Delete> i M-d rozszerzaj▒ regule rozpoczΩt▒ przez C-f i M-f (C≤┐, <Delete> tak naprawdΩ nie wymaga wci╢niΩcia Control, ale pomi±my to milczeniem). C-k i M-k s▒ podobne do C-e i M-e w sensie, ┐e linie s▒ odpowiednikami zda±. Gdy usuwasz wiΩcej ni┐ jeden znak naraz, Emacs zachowuje usuniΩty tekst tak, by╢ m≤g│ go gdzie╢ wstawiµ z powrotem. Wstawianie usuniΩtego tekstu to "wklejanie". Mo┐esz wklejaµ usuniΩty tekst b▒d╝ to w to samo miejsce, z kt≤rego zosta│ usuniΩty, b▒d╝ to w inne miejsca. Ten sam tekst mo┐esz wklejaµ kilkukrotnie, w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem, kt≤re wkleja tekst jest C-y. Zauwa┐ r≤┐nicΩ pomiΩdzy "wycinaniem" i "usuwaniem", polegaj▒c▒ na tym, ze wyciΩte rzeczy mog▒ byµ wklejone na nowo, natomiast usuniΩte nie. W og≤lno╢ci, polecenia, kt≤re kasuj▒ du┐o tekstu zachowuj▒ go, podczas gdy polecenia, kt≤re usuwaj▒ po prostu jeden znak lub puste linie i przerwy, nie zachowuj▒ usuniΩtego tekstu. >> Przesu± kursor na pocz▒tek linii, kt≤ra nie jest pusta. Naci╢nij C-k, by wyci▒µ tekst z tej linii. >> Naci╢nij C-k jeszcze raz. Zauwa┐, ze wycina to znak nowej linii, kt≤ry znajduje siΩ za ta linia. Zwr≤µ uwagΩ, ze pojedyncze C-k wycina zawarto╢µ linii, a powt≤rne C-k wycina sam▒ linie tak, ┐e pozosta│e linie przesuwaj▒ siΩ do g≤ry. C-k traktuje argument liczbowy w specjalny spos≤b: wycina ono tyle linii ORAZ ich zawarto╢µ. To nie jest samo powtarzanie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie i ich znaki nowej linii; dwukrotne naci╢niecie C-k nie zrobi│oby tego. By odzyskaµ ostatnio wyciΩty tekst i wstawiµ go w miejsce kursora, naci╢nij C-y. >> Twoja kolej. Naci╢nij C-y, by z powrotem wstawiµ tekst. Zwr≤µ uwagΩ, ze je╢li naci╢niesz C-k kilka razy pod rz▒d, ca│y wyciΩty tekst jest zachowywany w jednym kawa│ku tak, ┐e jedno C-y wklei wszystkie linie. >> Naci╢nij C-k kilka razy. By odzyskaµ ten wyciΩty tekst... >> ...naci╢nij C-y. Przesu± potem kursor o kilka linii w d≤│ i naci╢nij C-y jeszcze raz. Widzisz, ze wstawia to ten sam tekst. Co zrobiµ, je╢li chcesz wstawiµ tekst, kt≤ry wcze╢niej wyci▒│e╢, a potem wycinasz cos innego? C-y wstawia tekst ostatnio wyciΩty. Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Mo┐esz wr≤ciµ do niego, u┐ywaj▒c polecenia M-y. Po tym, jak naci╢niesz C-y, by wstawiµ ostatnio wyciΩty tekst, naci╢niecie M-y zastΩpuje wstawiony tekst poprzednio wyciΩtym. Dalsze naciskanie M-y przywo│uje coraz wcze╢niejsze fragmenty tekstu. Gdy dojdziesz do tekstu, kt≤rego szuka│e╢, nie musisz robiµ nic, by zosta│ on we w│a╢ciwym miejscu. Po prostu kontynuuj edycjΩ tekstu, pozostawiaj▒c wklejony tekst tam, gdzie siΩ znajduje. Je╢li bΩdziesz naciska│ M-y wystarczaj▒co wiele razy, dojdziesz do punktu, z kt≤rego wystartowa│e╢ (tekst ostatnio wyciΩty). >> Wytnij jak▒╢ line, zmie± pozycjΩ kursora i wytnij inna. Naci╢nij potem C-y by wstawiµ druga z wyciΩtych linii. Potem naci╢nij M-y, i linia ta zostanie zast▒piona przez ta pierwsza. Naci╢nij M-y jeszcze kilka razy, by zobaczyµ co siΩ dzieje. Powtarzaj to tak d│ugo, a┐ druga z linii pojawi siΩ z powrotem. Je╢li chcesz, mo┐esz pod▒µ M-y dodatnie i ujemne argumenty. * COFNIJ -------- Je╢li wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, ┐e to by│a pomy│ka, mo┐esz cofn▒µ te zmiany za pomoc▒ polecenia "cofnij" (ang. undo), C-x u. C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; je╢li powt≤rzysz C-x u kilka razy pod rz▒d, ka┐de powt≤rzenie cofa koleje polecenie. Od tej regu│y s▒ dwa wyj▒tki: polecenia, kt≤re nie zmieniaj▒ tekstu nie licz▒ siΩ jako polecenia, kt≤re mo┐na cofn▒µ (zar≤wno przesuniΩcia kursora, jak i przewijanie tekstu), oraz znaki wstawiane do tekstu (np. litery) │▒czone s▒ w grupy do 20. (Ma to na celu zredukowanie liczby naci╢niΩµ C-x u, kt≤re musia│by╢ wykonaµ, by cofn▒µ wstawianie tekstu.) >> Wytnij te linie za pomoc▒ C-k, a potem naci╢nij C-x u i linia powinna pojawiµ siΩ tu z powrotem. C-_ jest innym sposobem wywo│ania polecenia "cofnij"; dzia│a to dok│adnie tak samo jak C-x u, jest jedynie │atwiejsze do naci╢niΩcia kilka razy pod rz▒d. Wada C-_ jest to, ze nie jest to oczywiste w jaki spos≤b nacisn▒µ te kombinacje na niekt≤rych klawiaturach. To w│a╢nie dlatego C-x u jest tak┐e dostΩpne. Na niekt≤rych terminalach mo┐esz nacisn▒µ C-_ poprzez przytrzymanie CTRL i naci╢niecie /. Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u okre╢la liczbΩ powt≤rze± tego polecenia. * PLIKI ------- Aby edytowny przez Ciebie tekst zosta│ nma trwa│e zachowany, musisz umie╢ciµ go w pliku. W przeciwnym wypadku zniknie on, gdy Emacs w kt≤rym go edytowa│e╢ zostanie zamkniΩty. Zachowywanie Twojego tekstu w pliku nazywane bywa "odwiedzaniem" lub "znajdywaniem" pliku (ang. "visiting" lub "finding"). Odwiedzanie pliku oznacza, ┐e jego zawarto╢µ zostaje wy╢wietlona w Emacsie. Bardzo czΩsto sprowadza siΩ to do edycji samego pliku. Jednak┐e zmiany, kt≤re wprowadzasz nie s▒ trwa│e do momentu, w kt≤rym "zachowasz" plik (ang. save). Zapobiega to sytuacji, w kt≤rej zostawiasz w systemie plik, kt≤ry zosta│ tylko w po│owie zmieniony, a tego nie chcesz zrobiµ. Nawet wtedy, gdy zachowujesz plik, Emacs zostawia orygina│ zachowany pod inna nazwa na wypadek, gdyby╢ doszed│ do wniosku, ┐e wprowadzone zmiany by│y b│Ωdne. Je╢li popatrzysz na d≤│ ekranu, zauwa┐ysz linie, kt≤ra zaczyna i ko±czy siΩ my╢lnikami i zawiera tekst "XEmacs: TUTORIAL". W tej czΩ╢ci ekranu zawsze mo┐esz znale╝µ nazwΩ pliku, kt≤ry w│a╢nie odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie "TUTORIAL", kt≤ry jest Twoja w│asn▒ kopi▒ podrΩcznika Emacsa. ObojΩtnie jaki plik odwiedzisz, jego nazwa pojawi siΩ dok│adnie w tym miejscu. Polecenia, kt≤re s│u┐▒ do odwiedzania i zachowywania plik≤w r≤┐ni▒ siΩ od innych polece±, kt≤re pozna│e╢ tym, ┐e sk│adaj▒ siΩ one z dw≤ch znak≤w. Obydwa zaczynaj▒ siΩ od znaku Control-x. Jest mn≤stwo polece±, kt≤re zaczynaj▒ siΩ od tego w│a╢nie znaku; wiele z nich dotyczy plik≤w, bufor≤w i z tym zwi▒zanych rzeczy. Polecenia te maj▒ d│ugo╢µ dw≤ch, trzech lub czterech znak≤w. Kolejn▒ nowa rzecz▒ odno╢nie polecenia odwiedzania pliku jest to, ┐e musisz mu pod▒µ nazwΩ pliku, kt≤ry chcesz znale╝µ. M≤wimy o tym, ┐e polecenie "czyta argument z terminala" (w tym wypadku argument jest nazwa pliku). Po tym, gdy wpiszesz polecenie C-x C-f znajd╝ plik (ang. find a file) Emacs poprosi CiΩ o wpisanie nazwy pliku. Nazwa ta pojawia siΩ w dolnej linii ekranu. LiniΩ tΩ nazywa siΩ "minibuforem" (ang. "minibuffer") wtedy, gdy jest u┐ywana do wprowadzania tego typu danych. Do edycji nazwy pliku u┐ywasz zwyk│ych polece± Emacsa. Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w minibuforze) mo┐e zostaµ anulowane za pomoc▒ C-g. >> Naci╢nij C-x C-f, po czym naci╢nij C-g. Na skutek tego zniknie minibufor oraz przerwane zostanie polecenie C-x C-f, kt≤re tego minibufora u┐ywa│o. W rezultacie wiΩc nie odwiedzisz ┐adnego pliku. Gdy sko±czysz wpisywaµ nazwΩ pliku, naci╢nij <Return>, po czym polecenie C-x C-f zabierze siΩ do roboty i znajdzie plik, kt≤ry wybra│e╢. Minibufor znika z chwil▒ zako±czenia wykonywania polecenia C-x C-f. Po chwili zawarto╢µ pliku pojawia siΩ na ekranie i mo┐esz j▒ edytowaµ. Gdy chcesz zachowaµ zmiany, tak by je utrwaliµ, wydaj polecenie C-x C-s zachowaj plik (ang. save). Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem gdy to robisz Emacs zmienia nazwΩ oryginalnego pliku poprzez dodanie "~" na ko±cu jego nazwy. Gdy zachowywanie sko±czy siΩ, Emacs wypisuje nazwΩ zapisanego pliku. Pliki powiniene╢ zachowywaµ stosunkowo czΩsto, tak by nie straciµ za du┐o w przypadku za│amania systemu. >> Naci╢nij C-x C-s by zachowaµ swoja kopie podrΩcznika. Emacs powinien wypisaµ "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu. UWAGA: W niekt≤rych systemach naci╢niecie C-x C-s zamrozi ekran i nie zobaczysz ┐adnego tekstu z Emacsa. Oznacza to, ┐e sk│adowa systemu operacyjnego, zwana kontrol▒ przep│ywu (ang. flow control) przechwyci│a C-s i nie pozwoli│a mu doj╢µ do Emacsa. By odzyskaµ kontrole nad ekranem, naci╢nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrΩczniku Emacsa. Mo┐esz odwiedziµ istniej▒ce pliki w celu ich edycji lub czytania. Mo┐esz tak┐e odwiedziµ plik, kt≤ry jeszcze nie istnieje. W ten w│a╢nie spos≤b tworzy siΩ w Emacsie nowe pliki: odwied╝ plik, co da Ci nowe puste miejsce, a potem zacznij wstawiaµ tekst. Gdy za┐▒dasz zachowania pliku, wtedy Emacs naprawdΩ utworzy plik z tekstem, kt≤ry wpisa│e╢. Od tego momentu mo┐esz uwa┐aµ, ┐e edytujesz istniej▒cy plik. * BUFORY -------- Je╢li odwiedzisz inny plik za pomoc▒ C-x C-f, poprzedni plik pozostaje w Emacsie. Mo┐esz prze│▒czyµ siΩ do niego, odwiedzaj▒c go jeszcze raz za pomoc▒ C-x C-f. W ten spos≤b mo┐esz w Emacsie miΩµ ca│kiem du┐o plik≤w. >> Utw≤rz plik o nazwie "foo" za pomoc▒ C-x C-f foo <Return>. Wpisz w niego jaki╢ tekst i zachowaj "foo" za pomoc▒ C-x C-s. W ko±cu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wr≤ciµ do podrΩcznika. Emacs przechowuje tekst ka┐dego pliku w obiekcie, zwanym "buforem". Odwiedzenie pliku tworzy nowy bufor wewn▒trz Emacsa. By zobaczyµ listΩ bufor≤w, kt≤re istniej▒ w Twoim Emacsie, naci╢nij C-x C-b lista bufor≤w (ang. list buffers). >> Naci╢nij C-x C-b. Zwr≤µ uwagΩ, ze ka┐dy bufor ma w│asn▒ nazwΩ, mo┐e tak┐e mieµ skojarzon▒ z sob▒ nazwΩ pliku, kt≤ry zawiera. Pewne bufory nie odpowiadaj▒ ┐adnym plikom. Na przyk│ad bufor "*Buffer List*" nie odwiedza ┐adnego pliku. Jest to bufor, kt≤ry zawiera listΩ bufor≤w stworzona przez Twoje naci╢niecie C-x C-b. DOWOLNY tekst, kt≤ry ogl▒dasz w oknie Emacsa jest zawsze czΩ╢ci▒ jakiego╢ bufora. >> Naci╢nij C-x 1 by pozbyµ siΩ listy bufor≤w. Je╢li dokonujesz zmian tekstu w jakim╢ pliku, a potem odwiedzisz inny plik, zawarto╢µ tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany, kt≤re wprowadzi│e╢ pozostaj▒ w Emacsie, w buforze tego┐ pliku. Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma ┐adnego wp│ywu na ten pierwszy. Jest to bardzo przydatne, ale oznacza tak┐e, ┐e potrzebny jest Ci wygodny spos≤b zachowywania zawarto╢ci Twoich bufor≤w. Prze│▒czanie siΩ z powrotem do pierwszego bufora zawsze przy wykonywaniu C-x C-f tylko po to, by nacisn▒µ tam C-x C-s by│oby niewygodne. Dlatego istnieje polecenie: C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers) C-x s pyta CiΩ, czy chcesz zachowaµ ka┐dy z bufor≤w, w kt≤rym dokona│e╢ pewnych nie zachowanych jeszcze zmian. >> Wstaw jak▒╢ liniΩ tekstu, a potem naci╢nij C-x s. Powiniene╢ zostaµ zapytany o to, czy chcesz zachowaµ bufor TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdz▒co naciskaj▒c "y". * U»YWANIE MENU --------------- Je╢li siedzisz przy X-terminalu zauwa┐ysz u g≤ry okna Emacsa pasek menu. Mo┐esz u┐ywaµ menu by dotrzeµ do najpopularniejszych polece± Emacsa, takich jak "find file". Na pocz▒tku bΩdziesz s▒dzi│, ze jest to │atwiejsze ni┐ klawiatura, poniewa┐ nie musisz uczyµ siΩ na pamiΩµ kombinacji klawiszy uruchamiaj▒cych jakie╢ polecenie. Gdy ju┐ zaznajomisz siΩ z Emacsem, bΩdziesz m≤g│ zacz▒µ uczyµ siΩ klawiszy --- elementy menu pokazuj▒ kombinacje klawiszy, kt≤ra wywo│uje dane polecenie. Zwr≤µ uwagΩ, ze pewne polecenia w menu nie maja jednoznacznych odpowiednik≤w klawiszowych. Na przyk│ad menu "Buffers" zawiera listΩ wszystkich dostΩpnych bufor≤w. Mo┐esz prze│▒czyµ siΩ do dowolnego z nich wybieraj▒c jego nazwΩ z menu Buffers. * U»YWANIE MYSZY ---------------- Emacs potrafi w pe│ni wykorzystywaµ mysz, je╢li tylko jest uruchomiony pod X-Windows. Mo┐esz zmieniaµ pozycje kursora poprzez naci╢niecie lewego klawisza myszy w po┐▒danym miejscu, mo┐esz tak┐e zaznaczaµ tekst przez przesuniecie myszy z wci╢niΩtym lewym klawiszem nad tekstem, kt≤ry chcesz zaznaczyµ. (Innym sposobem jest klikniΩcie na jednym z ko±c≤w obszaru, przesuniΩcie myszy na drugi koniec i klikniΩcie tam z jednoczesnym wci╢niΩciem klawisza Shift.) By wyci▒µ zaznaczony tekst mo┐esz nacisn▒µ C-w lub wybraµ Cut z menu Edit. Zwr≤µ uwagΩ na to, ze *nie* s▒ to r≤wnowa┐ne polecenia: C-w zapamiΩtuje zaznaczony tekst tylko wewn▒trz Emacsa (podobnie jak om≤wione powy┐ej C-k), natomiast Cut robi to oraz umieszcza ten tekst w schowku systemu X, sk▒d mo┐e on zostaµ pobrany przez inne programy. By wkleiµ tekst ze schowka systemu X-Windows u┐yj polecenia Paste z menu Edit. ªrodkowy klawisz myszy jest czΩsto u┐ywany do wybierania element≤w, kt≤re s▒ wy╢wietlone na ekranie. Na przyk│ad, je╢li uruchomisz Info (system dokumentacji Emacsa) naciskaj▒c C-h i, lub wybieraj▒c ten element z menu Help, przej╢cie pod╢wietlonym po│▒czeniem (ang. link) odbywa siΩ poprzez naci╢niecie ╢rodkowego klawisza myszy. Podobnie, je╢li wpisujesz nazwΩ pliku (np. podczas wykonywania "Find File") i naci╢niesz TAB, by zobaczyµ wszystkie mo┐liwe doko±czenia nazwy, mo┐esz wybraµ jedno z nich z wy╢wietlonej listy, w│a╢nie naciskaj▒c ╢rodkowy klawisz myszy. Prawy klawisz myszy pokazuje lokalne menu. Zawarto╢µ tego menu zale┐y od trybu pracy Emacsa, w kt≤rym aktualnie jeste╢, i zawiera kilka czΩsto u┐ywanych polece±, tak by by│y one │atwiejsze w dostΩpie. >> Naci╢nij prawy klawisz myszy Prawy klawisz myszy musi byµ trzymany, by menu nie znik│o automatycznie. * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEN ------------------------------ Polece± Emacsa jest du┐o du┐o wiΩcej, ni┐ mo┐na by skojarzyµ kombinacjami zwyk│ych klawiszy oraz META czy CTRL. Emacs radzi sobie z tym za pomoc▒ polecenia X (ang. eXtend). Istniej▒ jego dwa rodzaje: C-x Rozszerzenie o znak. NastΩpuje po nim jeden znak. M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. NastΩpuje po nim pe│na d│uga nazwa polecenia. Polecenia te w og≤lno╢ci s▒ u┐yteczne, ale s▒ u┐ywane nie tak czΩsto jak polecenia, kt≤rych ju┐ siΩ nauczy│e╢. Mia│e╢ ju┐ okazje poznaµ dwa z nich: C-x C-f s│u┐▒ce do odwiedzania plik≤w oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym przyk│adem mo┐e byµ polecenie, kt≤re ko±czy sesje Emacsa C-x C-c. (Nie martw siΩ, ze mo┐esz w ten spos≤b straciµ zmiany, kt≤re dokona│e╢; C-x C-c oferuje Ci mo┐liwo╢µ zachowania ka┐dego ze zmodyfikowanych plik≤w przed zamkniΩciem Emacsa.) C-z jest poleceniem, kt≤re wychodzi z Emacsa *na chwile*, tak by╢ m≤g│ wr≤ciµ do tej samej sesji Emacsa po jakim╢ czasie. W systemach, w kt≤rych jest to mo┐liwe, C-z zawiesza proces Emacsa; powoduje to powr≤t do pow│oki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa. W najpopularniejszych pow│okach mo┐esz wr≤ciµ do Emacsa za pomoc▒ polecenia `fg' lub `%emacs'. W systemach, w kt≤rych zawieszanie proces≤w nie dzia│a, C-z tworzy proces podpow│oki (ang. "subshell"), kt≤ry dzia│a pod Emacsem i daje Ci szansΩ uruchamiania innych program≤w i powrotu do Emacsa po ich sko±czeniu; w tych systemach C-z nie wychodzi naprawdΩ z Emacsa. W tych wypadkach normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyj╢cie z podpow│oki za pomoc▒ "exit". Polecenia C-x C-c powiniene╢ u┐ywaµ, gdy masz siΩ wylogowaµ. Zalecane jest tak┐e wychodzenie z Emacsa wystartowanego przez np. programy obs│uguj▒ce pocztΩ elektroniczna lub innego rodzaju narzΩdzia, poniewa┐ mog▒ one nie wiedzieµ jak sobie poradziµ z zawieszeniem Emacsa. Jednak┐e w zwyk│ych okoliczno╢ciach, je╢li nie musisz wylogowywaµ siΩ z systemu, lepiej jest zawiesiµ Emacsa za pomoc▒ C-z ni┐ z niego wyj╢µ. Istnieje wiele polece± zaczynaj▒cych siΩ od C-x. Oto lista tych, kt≤rych siΩ ju┐ nauczy│e╢: C-x C-f odwied╝ plik C-x C-s zachowaj plik C-x C-b wy╢wietl listΩ bufor≤w C-x C-c wyjd╝ z Emacsa C-x u cofnij Polece± podawanych za pomoc▒ nazwy u┐ywa siΩ jeszcze rzadziej lub u┐ywa siΩ tylko w pewnych trybach. Przyk│adem mo┐e byµ polecenie replace-string, kt≤re globalnie zastΩpuje jeden │a±cuch innym. Gdy naciskasz M-x, Emacs czeka na ci▒g dalszy, wy╢wietlaj▒c "M-x" na dole ekranu. Powiniene╢ po tym wpisaµ nazwΩ polecenia, w tym wypadku "replace-string". Napisz tylko "repl s<TAB>", a Emacs doko±czy nazwΩ. Zako±cz wprowadzanie nazwy przez naci╢niecie klawisza <Return>. Polecenie replace-string wymaga dw≤ch argument≤w: │a±cucha, kt≤ry ma zostaµ zastΩpowany i │a±cucha, kt≤ry ma byµ wstawiony w miejsce tego┐. Obydwa │a±cuchy musza byµ zako±czone przyci╢niΩciem <Return>. >> Przesu± kursor do czystej linii, dwie linie poni┐ej tej. Naci╢nij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>. Zwr≤µ uwagΩ na to, jak ta linia siΩ zmieni: zast▒pi│e╢ s│owem "zmodyfikuje" ka┐de wyst▒pienie s│owa z-m-i-e-n-i poni┐ej pocz▒tkowej pozycji kursora. * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE --------------------------- Gdy wprowadzisz zmiany do pliku i ich nie zachowasz, mog▒ one zostaµ stracone, je╢li Tw≤j komputer przestanie dzia│aµ. By uchroniµ CiΩ przed tym, Emacs okresowo zapisuje specjalny plik z wprowadzonymi zmianami. Plik ten ma znak # na pocz▒tku i na ko±cu swojej nazwy. Na przyk│ad, za│≤┐my, ze Tw≤j plik nazywa siΩ "hello.c". Odpowiadaj▒cy mu plik automatycznie zachowywany bΩdzie nosi│ nazwΩ "#hello.c#". Gdy zachowujesz plik w zwyk│y spos≤b, Emacs kasuje plik automatycznie zachowany. Je╢li Tw≤j komputer przestanie dzia│aµ, mo┐esz odzyskaµ Twoje dane z pliku automatycznie zachowanego przez zwykle odwiedzenie pliku (tego, kt≤ry edytowa│e╢, a nie pliku automatycznie zachowanego) i napisanie M-x recover file<return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, napisz yes<return> by odzyskaµ dane, kt≤re zosta│y automatycznie zachowane. * OBSZAR ECHA ------------- Je╢li polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, zostan▒ one pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatnia dolna linie ekranu. * LINIA STANU ------------- Linia, kt≤ra znajduje siΩ bezpo╢rednio nad obszarem echa, zwana jest "lini▒ trybu" (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do nastΩpuj▒cego: --**-XEmacs: TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%---------------- Linia ta podaje u┐yteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, kt≤ry edytujesz. Wiesz ju┐, jakie jest znaczenie nazwy pliku: jest to plik, kt≤ry odwiedzi│e╢. --NN%-- opisuje Twoja bie┐▒c▒ pozycje wewn▒trz tekstu; oznacza to, ┐e NN procent tekstu znajduje siΩ ponad g≤rnym brzegiem ekranu. Je╢li pocz▒tek pliku znajduje siΩ na pocz▒tku ekranu, zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--. Podobnie dla ko±ca tekstu pojawi siΩ tam napis --Bot-- (od ang. bottom). Je╢li wy╢wietlasz tekst na tyle kr≤tki, ze mie╢ci siΩ w ca│o╢ci na ekranie, linia stanu poka┐e --All--. Gwiazdki blisko pocz▒tku linii trybu oznaczaj▒, ze wprowadzi│e╢ do tekstu jakie╢ zmiany. Bezpo╢rednio po odwiedzeniu lub po zachowaniu pliku nie bΩdzie w tym miejscu ┐adnych gwiazdek, a tylko my╢lniki. Wewn▒trz nawias≤w znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w kt≤rym w│a╢nie jest Emacs. Domy╢lnym trybem edycji jest tryb podstawowy (ang. fundamental), kt≤ry jest trybem (w│a╢nie w tej chwili u┐ywanym--) u┐ywanym w│a╢nie w tej chwili. Jest to przyk│ad "trybu g│≤wnego" (ang. major mode). Emacs mo┐e dzia│aµ w wielu trybach g│≤wnych. Pewne z nich zosta│y zaprojektowane do edycji rozmaitych jΩzyk≤w i/lub rodzaj≤w tekstu, takie jak tryb Lispu, tryb tekstowy, itd. W danej chwili mo┐e byµ aktywny tylko jeden g│≤wny tryb pracy, i to jego nazwa jest wy╢wietlana w linii trybu w miejscu, w kt≤rym teraz jest "Fundamental". Ka┐dy z g│≤wnych tryb≤w edycyjnych mo┐e zmieniµ zachowanie niekt≤rych polece±. Na przyk│ad, w Emacsie istniej▒ polecenia s│u┐▒ce do tworzenia komentarzy w programach. Ka┐dy jΩzyk programowania na sw≤j spos≤b okre╢la, jak powinien wygl▒daµ komentarz, tak wiec ka┐dy z g│≤wnych tryb≤w edycyjnych musi wstawiaµ komentarze w specyficzny spos≤b. Ka┐dy tryb edycyjny jest nazw▒ polecenia, kt≤re mo┐esz wykonaµ, by prze│▒czyµ siΩ w ten tryb lub wy│▒czyµ ten tryb. Przyk│adem mo┐e byµ M-x fundamental-mode, kt≤re jest poleceniem prze│▒czaj▒cym tryb podstawowy. Je╢li zamierzasz edytowaµ tekst w jΩzyku angielskim, taki jak na przyk│ad oryginalna wersja tego podrΩcznika, prawdopodobnie powiniene╢ u┐ywaµ trybu tekstowego (ang. text mode). >> Napisz M-x text-mode<Return>. Nie musisz siΩ martwiµ, ┐adne z polece±, kt≤re do tej pory pozna│e╢, nie zmienia Emacsa w powa┐ny spos≤b. Mo┐esz jednak zauwa┐yµ, ze teraz M-f i M-b traktuj▒ apostrofy jako czΩ╢ci s│≤w. Poprzednio, w trybie podstawowym, polecenia te traktowa│y apostrofy jako separatory s│≤w. G│≤wne tryby edycji wprowadzaj▒ zwykle subtelne zmiany, takie jak opisana powy┐ej: wiΩkszo╢µ polece± robi dalej "to samo", robi to jednak w spos≤b troszeczkΩ inny. By zobaczyµ dokumentacjΩ na temat bie┐▒cego g│≤wnego trybu edycji, naci╢nij C-h m. >> Naci╢nij C-u C-v raz lub wiΩcej razy tak, by ta linia znalaz│a siΩ blisko g≤ry ekranu. >> Naci╢nij C-h m, by zobaczyµ jak tryb tekstowy r≤┐ni siΩ od trybu podstawowego. >> Naci╢nij q, by usun▒µ dokumentacje z ekranu. G│≤wne tryby edycji nazywaj▒ siΩ "g│≤wnymi", poniewa┐ s▒ tak┐e podrzΩdne tryby edycji (ang. minor modes). PodrzΩdne tryby edycji nie s▒ alternatyw▒ dla g│≤wnych tryb≤w edycji, a jedynie ich niewielk▒ modyfikacj▒. Ka┐dy podrzΩdny tryb edycji mo┐e zostaµ w│▒czony lub wy│▒czony niezale┐nie od pozosta│ych podrzΩdnych tryb≤w edycji oraz niezale┐nie od g│≤wnego trybu edycji. Mo┐esz wiec u┐ywaµ jednego, kombinacji dowolnych, lub nie u┐ywaµ ┐adnego trybu podrzΩdnego. Jednym z podrzΩdnych tryb≤w edycji, kt≤ry jest bardzo u┐yteczny szczeg≤lnie do edycji tekstu angielskiego, jest tryb automatycznego wype│niania (ang. auto fill mode). Je╢li ten tryb jest w│▒czony, Emacs lamie linie pomiΩdzy s│owami automatycznie, gdy wstawiasz tekst i linia robi siΩ za szeroka. Tryb automatycznego wstawiania w│▒cza siΩ na przyk│ad poprzez wywo│anie polecenia M-x auto-fill-mode<Return>. Je╢li ten tryb jest w│▒czony to samo polecenie wy│▒cza go, i vice versa. M≤wimy, ze polecenie to "prze│▒cza ten tryb". >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstawiaj potem liniΩ pe│n▒ "asdf " tak d│ugo, a┐ zobaczysz, ┐e siΩ podzieli na dwie linie. Musisz wstawiµ spacje pomiΩdzy znaki, poniewa┐ tryb automatycznego wype│niania │amie linie tylko tam, gdzie s▒ spacje. Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znak≤w, ale mo┐esz go zmieniµ za pomoc▒ polecenia C-x f. Powiniene╢ podaµ mu argument liczbowy m≤wi▒cy, w kt≤rej kolumnie ma zostaµ ustawiony margines. >> Wywo│aj C-x f z argumentem r≤wnym 20. (C-u 2 0 C-x f). Napisz potem jaki╢ tekst i zauwa┐, ze Emacs wype│nia linie do d│ugo╢ci co najwy┐ej 20 znak≤w. Ustaw margines z powrotem na 70 znak≤w, wywo│uj▒c jeszcze raz C-x f. Je╢li dokonujesz zmian wewn▒trz akapitu, tryb automatycznego wype│niania nie wyr≤wna marginesu sam z siebie. By wywo│aµ polecenie wyr≤wnania marginesu, naci╢nij M-q (Meta-q), podczas gdy kursor znajduje siΩ wewn▒trz akapitu. >> Przesu± kursor do poprzedniego akapitu i naci╢nij M-q. * SZUKANIE ---------- Emacs potrafi szukaµ │a±cuch≤w (zwartych ci▒g≤w znak≤w lub s│≤w) zar≤wno wstecz jaki i do przodu. Szukanie │a±cucha jest poleceniem, kt≤re przesuwa kursor; przesuwa ono kursor do nastΩpnego miejsca, w kt≤rym dany │a±cuch wystΩpuje. Polecenie Emacsa "search" r≤┐ni siΩ od podobnych polece± innych edytor≤w w tym sensie, ze jest ono przyrostowe. Znaczy to, ze szukanie odbywa siΩ w trakcie, gdy Ty wpisujesz kolejne znaki │a±cucha, kt≤ry ma zostaµ odnaleziony. Poleceniami zapocz▒tkowuj▒cymi szukanie s▒: C-s dla szukania w prz≤d oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZ╩! Nie pr≤buj ich w tej chwili. Gdy naci╢niesz C-s zauwa┐ysz, ze tekst "I-search" pojawi siΩ w obszarze echa. Informuje CiΩ to, ┐e Emacs znajduje siΩ w trybie "incremental search", czekaj▒c by╢ napisa│ tekst, kt≤ry ma on znale╝µ. Naci╢niecie <Return> ko±czy proces szukania. >> Teraz naci╢nij C-s, by rozpocz▒µ szukanie. POWOLI, litera po literze, napisz s│owo "kursor", zatrzymuj▒c siΩ po ka┐dym znaku i obserwuj▒c, gdzie zatrzymuje siΩ kursor. Gdy naci╢niesz drugie "r", bΩdzie mo┐na powiedzieµ, ┐e szuka│e╢ s│owa "kursor" jednokrotnie. Naci╢nij C-s jeszcze raz, by znale╝µ nastΩpne wyst▒pienie s│owa "kursor". Naci╢nij teraz <Delete> cztery razy i zobacz, co siΩ dzieje z kursorem. Naci╢nij <RET>, by sko±czyµ szukanie. Widzia│e╢, co siΩ dzia│o? Emacs podczas szukania przyrostowego pr≤buje przej╢µ do miejsca wyst▒pienia │a±cucha, kt≤ry do tej pory wpisa│e╢, pod╢wietlaj▒c go dla Twojej wygody. By znale╝µ nastΩpne wyst▒pienie s│owa "kursor", po prostu naci╢nij C-s jeszcze raz. Je╢li takiego nie ma, Emacs zapiszczy i powie Ci, ze szukanie "sko±czy│o siΩ pora┐k▒". Naci╢niecie C-g tak┐e przerywa proces szukania. UWAGA: W niekt≤rych systemach naci╢niecie C-s zamrozi ekran i nie zobaczysz ┐adnego tekstu z Emacsa. Oznacza to, ┐e sk│adowa systemu operacyjnego, zwana kontrol▒ przep│ywu (ang. "flow control") przechwyci│a C-s i nie pozwoli│a mu dojsµ do Emacsa. By odzyskaµ kontrole nad ekranem, nacisnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrΩczniku Emacsa. Jesli podczas szukania przyrostowego naci╢niesz <Delete> zauwa┐ysz, ze ostatni znak, kt≤ry wcisn▒│es znika i kursor wraca do poprzedniego miejsca. Na przyk│ad, za│≤┐my, ze nacisn▒│es "k" i znalaz│es pierwsze wyst▒pienie tej litery. Jesli teraz naci╢niesz "u", kursor przesunie siΩ do pierwszego wyst▒pienia "ku". Teraz nacisnij <Delete>. Skasuje to "u" z │a±cucha, kt≤rego poszukujesz, a kursor wr≤ci do pierwszego wyst▒pienia "k". Je╢li podczas szukania nacisniesz jaki╢ klawisz razem z META lub CTRL (z nielicznymi wyj▒tkami --- znakami, kt≤re maj▒ specjalne znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r) szukanie zostanie przerwane. C-s rozpoczyna proces szukania, kt≤ry poszukuje │a±cucha, kt≤ry znajduje siΩ ZA bie┐▒c▒ pozycja kursora. Je╢li chcesz szukaµ czego╢ wcze╢niej w tek╢cie, naci╢nij C-r. Wszystko, co powiedzieli╢my o C-s stosuje siΩ do C-r, oczywi╢cie ze zmian▒ kierunku szukania na wstecz. * WIELE OKIEN ------------- Jedn▒ z przyjemnych cech Emacsa jest mo┐liwo╢µ wy╢wietlania wiΩcej ni┐ jednego okna na raz. >> Przesu± kursor do tej linii i naci╢nij C-u 0 C-l. >> Naci╢nij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna wy╢wietlaj▒ ten podrΩcznik. Kursor pozostaje w g≤rnym oknie. >> Naci╢nij C-M-v by przewin▒µ dolne okno. (Je╢li nie masz prawdziwego klawisza Meta, naci╢nij ESC C-v.) >> Naci╢nij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesun▒µ kursor do dolnego okna. U┐yj C-v i M-v w dolnym oknie by przewin▒µ jego zawarto╢µ. Polecenia, kt≤re masz wykonaµ czytaj w g≤rnym oknie. >> Naci╢nij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wr≤ci│ do g≤rnego okna. Kursor w g≤rnym oknie nie zmieni│ po│o┐enia. Ka┐de okno pamiΩta po│o┐enie swojego w│asnego kursora, lecz tylko jedno okno w danej chwili wy╢wietla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne stosuj▒ siΩ do okna, w kt≤rym jest kursor. To okno nazywane jest "wybranym oknem". Polecenie C-M-v jest bardzo u┐yteczne gdy edytujesz tekst w jednym oknie, a drugiego u┐ywasz tylko jako punkt odniesienia. DziΩki temu kursor mo┐e zawsze znajdowaµ siΩ w oknie, zawarto╢µ kt≤rego edytujesz, a Ty mo┐esz przesuwaµ drugie okno za pomoc▒ C-M-v. C-M-v to przyk│ad znaku, kt≤ry uzyskuje siΩ za pomoc▒ CONTROL-META. Je╢li masz prawdziwy klawisz META, C-M-v mo┐esz uzyskaµ przytrzymuj▒c jednocze╢nie CTRL oraz META i naciskaj▒c v. Nie jest wa┐ne, co zosta│o naci╢niete wcze╢niej, CTRL czy META, poniewa┐ obydwa te klawisze dzia│aj▒ jako modyfikatory znaczenia klawiszy, kt≤re naciskasz. Je╢li nie masz klawisza META i u┐ywasz w jego zastΩpstwie ESC, kolejno╢µ naciskania klawiszy jest znacz▒ca: musisz najpierw nacisn▒µ i pu╢ciµ ESC, po czym nacisn▒µ CTRL-v; CTRL-ESC v nie bΩdzie dzia│aµ. Dzieje siΩ tak dlatego, ze ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem. >> Naci╢nij C-x 1 (w g≤rnym oknie), by pozbyµ siΩ dolnego okna. (Je╢li nacisn▒│by╢ C-x 1 w dolnym oknie, to znik│oby g≤rne. Mo┐esz sobie t│umaczyµ to polecenie jako "zatrzymaj tylko jedno okno --- to w kt≤rym w│a╢nie jestem".) Nie musisz wy╢wietlaµ tego samego bufora w obydwu oknach. Je╢li u┐yjesz C-x C-f by wy╢wietliµ plik w jednym z okien, zawarto╢µ drugiego nie zmieni siΩ. W ka┐dym oknie mo┐esz wy╢wietlaµ r≤┐ne pliki niezale┐nie. Oto inny spos≤b u┐ywania dw≤ch okien do wy╢wietlania dw≤ch r≤┐nych rzeczy: >> Naci╢nij C-x 4 C-f i nazwΩ jednego z Twoich plik≤w. Zako±cz wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi siΩ w dolnym oknie razem z kursorem, kt≤ry tam przeskakuje. >> Naci╢nij C-x o, by wr≤ciµ do g≤rnego okna, oraz C-x 1 by usun▒µ dolne okno. * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI --------------------------- Czasami mo┐esz znale╝µ siΩ w czym╢, co nazywa siΩ "rekursywnym poziomem edycji". Mo┐esz to rozpoznaµ po nawiasach kwadratowych w linii trybu, obejmuj▒cych nawiasy okr▒g│e zawieraj▒ce nazwΩ g│≤wnego trybu edycji. Na przyk│ad, m≤g│by╢ widzieµ [(Fundamental)] zamiast (Fundamental). By wyj╢µ z rekursywnego poziomu edycji naci╢nij ESC ESC ESC. Jest to og≤lnego przeznaczenia "wychodzimy". Mo┐esz go u┐yµ tak┐e by pozbyµ siΩ nadmiaru okien lub wyj╢µ z minibufora. >> Naci╢nij M-x by wej╢µ do minibufora; naci╢nij potem ESC ESC ESC, by z niego wyj╢µ. Nie mo┐esz u┐yµ C-g, by wyj╢µ z rekursywnego poziomu edycji. Dzieje siΩ tak dlatego, ze C-g jest u┐ywane do anulowania polece± i argument≤w WEWNíTRZ rekursywnego poziomu edycji. SZUKANIE DODATKOWEJ POMOCY -------------------------- W tym podrΩczniku spr≤bowali╢my dostarczyµ tylko tyle informacji, ile jest niezbΩdne, by╢ m≤g│ zacz▒µ u┐ywaµ Emacsa. Emacs jest istn▒ kopalni▒ najr≤┐niejszych rzeczy, kt≤rych nie spos≤b tutaj opisaµ. Zapewne bΩdziesz chcia│ dowiedzieµ siΩ wiΩcej o Emacsie, poniewa┐ posiada on wiele po┐▒danych cech, o kt≤rych na razie nic nie wiesz. Jest w nim zaszyte mn≤stwo wewnΩtrznej dokumentacji, kt≤ra mo┐e byµ osi▒gniΩta za pomoc▒ Control-h, kt≤re okre╢lamy mianem "znaku pomocy" z powodu spe│nianej przez niego roli. By uzyskaµ pomoc, naci╢nij C-h a potem znak, kt≤ry okre╢la jakiego typu pomocy oczekujesz. Je╢li poczujesz siΩ NAPRAWD╩ zagubiony, napisz C-h ? i Emacs spr≤buje powiedzieµ Ci, jakiego typu pomocy mo┐e Ci dostarczyµ. Je╢li naci╢niesz C-h a potem zadecydujesz, ┐e pomoc nie jest Ci jednak potrzebna, po prostu wci╢nij C-g by anulowaµ C-h. Najprostsz▒ pomoc mo┐esz uzyskaµ naciskaj▒c C-h c. Naci╢nij C-h a potem c, po czym kombinacje klawiszy polecenia, i Emacs wy╢wietli bardzo kr≤tki opis polecenia. >> Naci╢nij C-h c Control-p. Powinno to przywo│aµ komunikat, o tre╢ci podobnej do C-p runs the command previous-line W ten spos≤b mo┐esz uzyskaµ "nazwΩ funkcji". Przydaje siΩ to podczas pisania kodu w Lispie, kt≤ry rozszerza Emacsa; wystarcza to tak┐e do przypomnienia Ci, co dane polecenie robi, je╢li widzia│e╢ je ju┐ wcze╢niej, ale nie zapamiΩta│e╢ go. Polecenia wywo│ywane za pomoc▒ wieloznakowej kombinacji klawiszy, na przyk│ad C-x C-s oraz (je╢li nie masz klawisza META lub EDIT) <ESC>v, s▒ tak┐e dopuszczalne po C-h c. By uzyskaµ wiΩcej informacji na temat polecenia, naci╢nij C-h k zamiast C-h c. >> Naci╢nij C-h k Control-p. To polecenie wy╢wietla dokumentacjΩ na temat danej funkcji oraz jej nazwΩ w oknie Emacsa. Gdy sko±czysz ╢ledziµ wynik tego polecenia naci╢nij C-x 1, by pozbyµ siΩ tekstu pomocy. Nie musisz tego robiµ od razu. Mo┐esz wykonaµ pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim naci╢niesz C-x 1. Oto kilka innych u┐ytecznych wariant≤w C-h: C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie. >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie ca│▒ informacje, jak▒ Emacs ma na temat funkcji, kt≤ra implementuje polecenie C-p. C-h a Apropos. Wpisz s│owo kluczowe, a Emacs wypisze listΩ wszystkich polece±, kt≤rych nazwa zawiera to s│owo. Polecenia te mog▒ zostaµ wywo│ane za pomoc▒ Meta-x. Dla niekt≤rych polece± Apropos wypisze jedno- lub dwuznakowe sekwencje, kt≤re wywo│uj▒ dane polecenie. >> Napisz C-h a file<Return>. Zobaczysz listΩ wszystkich polece±, dostΩpnych za pomoc▒ M-x, kt≤re maja s│owo "file" w swojej nazwie. Zauwa┐ysz tam tak┐e polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w, umieszczone obok nazw polece± "find-file" i "write-file". PODSUMOWANIE ------------ PamiΩtaj, ┐e by wyj╢µ z Emacsa na sta│e, u┐ywaj C-x C-c. By wyj╢µ do pow│oki na chwilΩ tak, by╢ m≤g│ wr≤ciµ, u┐yj C-z. (To nie dzia│a pod X-Windows, poniewa┐ tam nie ma prawdziwego konceptu przej╢cia na chwile do pow│oki. Zamiast tego C-z ikonizuje okno Emacsa.) Ten podrΩcznik by│ pisany tak, by wszyscy nowi u┐ytkownicy mogli go zrozumieµ. Je╢li co╢ pozostawi│ niejasnym, nie sied╝ cicho i nie obwiniaj siebie, tylko daj nam znaµ! KOPIOWANIE ---------- Niniejszy podrΩcznik jest potomkiem w d│ugiej linii podrΩcznik≤w Emacsa, kt≤ra rozpoczyna siΩ od tego, kt≤ry zosta│ napisany przez Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Zosta│ on zmodyfikowany we wrze╢niu 1994 przez Bena Winga, kt≤ry zaktualizowa│ go, je╢li chodzi o X-Windows. T│umaczenia na jΩzyk polski dokona│ Remek Trzaska z pomoc▒ Ryszarda Kubiaka. Jesli polskie znaki nie byly poprawnie wyswietlane w tym buforze, oznacza to, ze nie masz zainstalowanych polskich fontow. Pomoc w tym zakresie mozesz znalezc pod adresem: <URL:http://www.agh.edu.pl/ogonki> Ta wersja podrΩcznika, podobnie jak GNU Emacs, jest zastrze┐ona, a pozwolenie na kopiowanie udzielone jest pod nastΩpuj▒cymi warunkami: Copyright (c) 1985, 1994 Free Software Foundation Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies of this document as received, in any medium, provided that the copyright notice and permission notice are preserved, and that the distributor grants the recipient permission for further redistribution as permitted by this notice. Permission is granted to distribute modified versions of this document, or of portions of it, under the above conditions, provided also that they carry prominent notices stating who last altered them. Warunki kopiowania samego Emacsa s▒ w pewnym stopniu inne, aczkolwiek zachowuj▒ te sama idee. ProszΩ, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim znajomym kopie Emacsa. Pom≤┐ zwalczyµ przeszkody w rozpowszechnianiu oprogramowania przez tworzenie i dzielenie siΩ oprogramowaniem.